હિટલરનો નામ સાંભળતા જ લોકોમાં જલ્લાદ, તાનાશાહ, અને નરસંહારક જેવા નકારાત્મક સંજ્ઞાઓ ઉદ્ભવે છે. પરંતુ શું હિટલર માટે ઈતિહાસને તટસ્થ રીતે જોવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે? હિટલરનો ઉદય બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન થયો, પરંતુ તેના પછાતની ઘટનાઓનો આધાર પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધમાં છે. વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાં આતંકવાદની વ્યાખ્યા સ્થાનિક સંદર્ભમાં જ સમજાઈ શકે છે, જેની અસર વિવિધ દેશોમાં અલગ અલગ રીતે થાય છે. પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ પછી, જર્મનીને ભારે હાણીને સામનો કરવો પડ્યો, જે બીજા વિશ્વયુદ્ધનું કારણ બન્યું. બાવેરિયામાં જન્મેલો હિટલર, પોતાના દેશની આર્થિક પરિસ્થિતિને જોયા પછી, સામાજિક ચેતના સાથે ઉઠ્યો અને નાઝી પક્ષની સ્થાપના કરી. તે 'આર્યવંશી' માનતો હતો અને પોતાના દેશને પુનઃસંરચના કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. હિટલરનું યહુદીઓ પ્રત્યેનું વર્તન અને 'ફાઈનલ સોલ્યુશન' સુધીની તેની સંકલ્પના વિવાદાસ્પદ રહી છે. આ સમીક્ષામાં હिटलરના કૃત્યોને સમજોવા માટે એક નવા દૃષ્ટિકોણથી વિચારવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે, જે ઈતિહાસના 'સેન્સર્ડ' વર્ણનને પડકારે છે.
હિટલર
Sanket Shah 
દ્વારા
ગુજરાતી મેગેઝિન
વર્ણન
હિટલર. આ શબ્દ કાને પડે કે આપણને જલ્લાદ, વિકૃત, તાનાશાહ, નરસંહાર કરનાર જેવા શબ્દો કાને પડે. આમાં જો કે ભૂલ આપણી પણ નથી. ભૂલ છે આપણી સામે તટસ્થ ઈતિહાસ રાખવાને બદલે ‘સેન્સર્ડ’ ઈતિહાસ રાખનાર વિજેતાઓની. બાકી આ ‘હિટલર’ કોણ છે? શું છે? એવા પ્રશ્નો સતત મનમાં ઘુમરાયા કરવાના જ. બીજા વિશ્વયુદ્ધ નામનાં વૈશ્વિક રંગમંચનો તેને ઉદ્દીપક માનતા પહેલા આપણે ઘણી વાતો જાણવા-સમજવાની જરૂર છે. હિટલર વૈશ્વિક તખ્તા પર તો બીજા વિશ્વયુદ્ધ વખતે આવ્યો, સત્તા હાંસલ કરી ત્યારે આવ્યો. પણ તેને તે બનાવનાર ઘટનાઓનો જન્મ તો પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધની પૂર્ણાહુતિ એ જ થઇ ગયો હતો. ‘ક્રાંતિ’ અને ‘આતંકવાદ’ વચ્ચેની ભેદરેખા ખુબ ભ્રમિત